Platform
Wolf
en
Nederland

De wolf heeft zich vanuit Duitsland de afgelopen jaren in hoog tempo in westelijke richting verspreid. In het voorjaar 2015 dook voor het eerst sinds lange tijd een wolf op in Nederland. Vanaf 2018 naam het aantal waarnemingen van wolven in Nederland sterk toe. Inmiddels hebben zich een tiental wolven in Nederland gevestigd, waarbij ook meerdere jaren na elkaar wolvenwelpen zijn geboren.

Wolven zijn niet langer alleen maar schuwe bosbewoners in Europa. Steeds vaker en steeds brutaler wagen ze zich in de menselijke nabijheid. Dit is al langer een enorm probleem voor houders van grazende dieren. Maar ook voor de mens en voor de wolf zelf dreigt een fiasco als er niet snel iets gebeurd.

Nog meer dan in Duitsland is in het dichtbevolkte Nederland vaker sprake van mens-wolf interactie. Het zeer intensieve landgebruik en de versnippering van het landschap door wegen en bebouwing maken een ongestoord verblijf en natuurlijk gedrag van wolven op veel plekken in Nederland uiterst lastig of zelfs onmogelijk.

“Niet de schuld van de wolf? Klopt, het is de schuld van de mens. Het enige wat wij de wolf kunnen bieden is een toekomst met het ene conflict met de mens na het andere.”

Verandering in de dynamiek rond ‘de wolf’

Recente ontwikkelingen in Nederland veranderen de dynamiek rond de wolf. Het blijft een polariserende discussie waarin de voor- en tegenstanders over elkaar heen duikelen, recente gebeurtenissen verhitten deze discussie steeds meer. Feiten en fictie zijn voor gewone mensen nauwelijks nog uit elkaar te houden.

De komst van de wolf roept heel veel emoties op. Bij dierhouders die enorme schade lijden, door predatie op hun dieren of het door het nemen van maatregelen om deze te beschermen, maar inmiddels ook bij houders van huisdieren (honden), recreanten, inwoners van wolvengebieden. De mens zelf. De veiligheid van mensen komt in het geding, het “speelveld” wordt dus, zoals verwacht, aanzienlijk breder.

Er vind een brede maatschappelijke discussie plaats waarin veel meer gremia / belangen worden geraakt dan alleen het houden van landbouwhuisdieren, ook met grote economische belangen. Bijvoorbeeld door het tijdelijk afsluiten van gebieden waarin mensen wonen en werken, in het belang van de wolven.

Het maatschappelijke draagvlak, dat gestoeld is/was op bepaalde verwachtingen die zijn geschapen, is aan het dalen. Nu de wolf voor veel meer mensen letterlijk en figuurlijk steeds dichterbij komt, komt het besef dat de werkelijkheid anders is. Wolven zijn in druk Nederland geen schuwe bosbewoners die je niet te zien krijgt.

Wolven zijn ook voor de overheid een hoofdpijndossier, ze kosten geld, er wordt van de overheid veel verwacht en weinig geleverd.

De wolf is een streng beschermde Europese soort

Vanuit de doelstelling van het natuurbeschermingsrecht heeft de wolf het volste recht om terug te keren en draagt hij een kogelvrij vest. Omdat er veel belangen en standpunten meespelen is een zekere mate van bescherming zeker gewenst. Echter zal voor behoud van de maatschappelijke acceptatie een duidelijke grens moeten worden opgesteld. De vraag is dus of er in Nederland op lange termijn sprake zou moeten zijn van een flexibele (met afschot) of strikte bescherming (zonder afschot). Dat is aan de politiek om te beslissen.

Bij het opstellen van de Habitatrichtlijn is voor een aantal landen – waar de wolf het al goed deed – afgesproken dat daar een flexibel regime geldt. Waar de wolf kwetsbaar was, ging in principe een strikt regime gelden, en dat gebeurt ook als wolven terugkeren van weggeweest. Het vermoeden is dat men destijds bij het opstellen van de Habitatrichtlijn niet bewust heeft stilgestaan bij een mogelijke terugkeer van de wolf in een klein en dichtbevolkt land als Nederland. De wolf kan in Europa gaan en staan waar hij wil en de mens moet zich daar naar schikken. Dat is de realiteit waar Nederland de laatste jaren mee te maken heeft gekregen.

De huidige beschermde status van de wolf is ons inziens een tijdbom onder het maatschappelijke draagvlak. Het beschermingsrecht is een instrument om de co-existentie van mens en dier vorm te geven. Het recht zou idealiter de ontwikkeling van de populatie moeten volgen: wanneer de staat van instandhouding zeer gunstig is, zou strikte bescherming vervangen kunnen worden door een soepeler regime met ruimte voor populatiebeheer.

De wolf rukt sneller op dan onze wetgever kan handelen, het complexe juridische systeem is niet toegerust om met complexe ecologische en economische vraagstukken om te gaan, en daar moet snel verandering in komen.

Platform Wolf en Nederland constateert dat:

Niet overal plaats is voor de wolf

Het groeiende aantal wolven zorgt voor steeds meer schade en dierenleed als gevolg van wolvenaanvallen

Het groeiende aantal wolven heeft grote gevolgen voor het landschap, het huidige beleid leidt ertoe dat veehouders hun zorgplicht niet waar kunnen maken en dientengevolge vee uit de wei en natuurlandschap verdwijnt, onderhoud en biodiversiteit komt in het geding

Het groeiende aantal wolven zorgt voor steeds meer zorgelijke wolf-mens interacties

De dynamiek in de discussie rond de wolf aan het veranderen is door recente ontwikkelingen, het draagvlak verder afneemt

Beleid stokt door de decentralisatie van het Natuurbeleid in Nederland, er ontbreekt een duidelijke en bindende overkoepelende landelijke visie

Er zijn geen duidelijke criteria van een probleemsituatie / probleemwolf, geen rechtsgeldige escalatieladder en weinig provinciale overheden die bereid zijn vergunningen af te geven

Van de overheid snel ingrijpen verwacht wordt maar deze verlamd wordt door hoge bureaucratische obstakels en actiegroepen die klaarstaan om bij ieder poging om een maatregel te nemen naar de rechter stappen

Veel van het onderzoek waarop de ecologen en wolvenexperts hun advies aan de overheid baseren uit een andere tijd en een andere context stamt en het riskant is om beleid te bouwen op generalisaties uit andere tijd en/of context

Officiële informatievoorziening gekleurd is door betrekking organisaties die vooral gericht zijn op het vergroten van het draagvlak voor wolven in Nederland

 Platform Wolf en Nederland pleit voor:

Een beheersplan waarbij per gebied wordt vastgesteld of er ruimte voor wolven is en een beheersplan
waarbij per geschikt gebied wordt vastgesteld voor hoeveel wolven er ruimte is (gebiedsgericht onderzoek)

Een aanpak op rijksniveau, het feit dat alles nu op provinciaal niveau geregeld moet worden is contraproductief

Dat snel duidelijke criteria probleemsituatie / probleemwolf en een rechtsgeldige escalatieladder worden uitgewerkt

Dat informatievoorziening wordt verzorgt door een onafhankelijk kennisplatform met oog op sociaal economische belangen

Er moet voldoende financiële compensatie komen voor houders van grazende dieren die hun bedrijfsvoering       moeten aanpassen, voor arbeids- en onderhoudskosten

Er moet compensatie komen voor vervolg- en indirecte schade

Regelgeving over wolfwerende maatregelen moeten naar twee kanten werken; ook ingrijpen als een wolfwerende afrastering wordt overwonnen